Ράδερφορντ, Έρνεστ

(Rutherford, Νέλσον, Νέα Ζηλανδία 1871 – Κέμπριτζ 1937). Άγγλος φυσικός. Αφού σπούδασε στη γενέτειρα του, πήρε το πτυχίο των μαθηματικών και των φυσικών επιστημών από το Καντέρμπερι Κόλετζ του Κράιστσερτς χάρη σε διαδοχικά σχολικά βραβεία. Με υποτροφία που πέτυχε το 1895 μπόρεσε να τελειοποιηθεί στο εργαστήριο Κάβεντις του Κέμπριτζ που διηύθυνε ο Τζ. Τόμσον. Με την υπόδειξη του τελευταίου διορίστηκε καθηγητής (1898) στο πανεπιστήμιο Μακ Γκιλ του Μόντρεαλ (Καναδάς), όπου παρέμεινε έως το 1907, οπότε ανέλαβε την έδρα της φυσικής στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Το 1919 διαδέχτηκε τον δάσκαλό του στη διεύθυνση του εργαστηρίου Κάβεντις. Με την ευρύτητα και το βάθος του επιστημονικού του έργου, όπου αλληλοσυμπληρώνονται με θαυμαστό τρόπο η πειραματική και η θεωρητική του εργασία, ο Ρ. υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους νεότερους φυσικούς. Οι υψηλότερες τιμητικές διακρίσεις επιβράβευσαν το έργο του: Bραβείο Νομπέλ Xημείας (1908), μέλος της Βασιλικής Εταιρείας (1903) και των μεγαλύτερων επιστημονικών Ινστιτούτων του κόσμου· του δόθηκε ο τίτλος του σερ (1914) και του λόρδου αργότερα (1932). Ενταφιάστηκε στο αβαείο του Ουεστμίνστερ, κοντά στον Νεύτωνα. Το σημαντικότερο μέρος των ερευνών του στράφηκε στη μελέτη του ατόμου. Βασικοί σταθμοί στην εργασία του είναι η διάκριση των τριών τύπων ακτινοβολιών (α, β, γ) που εκπέμπονται από τα ραδιενεργά στοιχεία (1890), η διατύπωση και η επαλήθευση, με τη συνεργασία του Σόντι*, της θεωρίας της παρακμής της ραδιενέργειας (1903), η διατύπωση, σε πειραματική βάση, του πλανητικού υποδείγματος του ατόμου*, δηλαδή της νεότερης εικόνας του ατόμου, που ισχύει ακόμα και σήμερα κατά πρώτη προσέγγιση, η πραγματοποίηση και η ερμηνεία της πρώτης τεχνητής μεταστοιχείωσης (πυρηνική* αντίδραση), η ανακάλυψη του πρωτονίου και η υπόθεση της ύπαρξης του νετρονίου, που το ανακάλυψε αργότερα (1932) ο Τσάντγουικ. Αν, εκτός από την τεράστια σημασία της προσωπικής συμβολής του Ρ. στη γνώση της δομής του ατόμου, κριθεί το διδακτικό του έργο, που διαπιστώνεται στα αξιόλογα αποτελέσματα που πέτυχαν οι μαθητές και οι συνεργάτες του υπό την άμεση καθοδήγηση και έμπνευση του, έχουμε μια ιδέα της θέσης που κατέλαβε στη δημιουργία της σύγχρονης ατομικής φυσικής. Μαθητής και επιφανής συνεργάτης του Ρ. στο Μόντρεαλ, υπήρξε ο Φρέντερικ Σόντι, που κατέχει πρωτεύουσα θέση στη διατύπωση και στην πειραματική επαλήθευση των νόμων που διέπουν τις τεχνητές μεταστοιχειώσεις των ραδιενεργών στοιχείων. Στο Μάντσεστερ, μαθητές και συνεργάτες του Ρ. υπήρξαν οι Γκάιγκερ,’Ερνεστ Μάρσντεν, Μπορ, Μόσλεϊ, Χέβεζι, για να αναφερθούν οι περισσότερο γνωστοί. Στο Κέμπριτζ, στο εργαστήριο Κάβεντις, ο Ρ. είχε συνεργάτες τους Άστον, Μπλάκετ, ’Ελλις, Τσάντουικ, Καπίτσα, Κόκροφτ. Απο τους μεγαλύτερους νεώτερους φυσικούς, συνέβαλε θεμελιωδώς στις έρευνες σχετικά με τη δομή του ατόμου.